Feminine dansklasjes ‘doen iets’ met vrouwen. ‘Dit zit in ieder mens, maar niet iedereen durft’

In een door felle lampen verlichte dansstudio staat de 26-jarige dansdocent en muzikant Maria Anouk (artiestennaam van Anouk van Putten) voor een groep van zeven vrouwen. In stilte wachten ze op haar demonstratie. „This one is hard”, zegt ze met een glimlach. „A tricky position.”

Ze zet een opzwepend rockliedje op, haar eigen nummer, en maakt schijnbaar moeiteloos een pirouette. Na de draai stort ze gecontroleerd neer op haar knieën, en gooit vervolgens haar benen gespreid in de lucht.

De deelnemers dragen net als zij netpanty’s en kniebeschermers. Via de spiegel kijken ze ademloos toe. Op hun hoge hakken proberen ze daarna haar bewegingen na te doen, afwisselend met een vragend of een trots gezicht. Een enkele keer verliest een van de vrouwen haar balans.

„You have to feel yourself before you twist”, zegt Maria Anouk, die in Emmen woont maar af en toe in Amsterdam een workshop geeft. Alsof je ter aarde stort in een zijdezachte jurk, legt ze uit, zo elegant dat het niet opvalt dat je knieën best hard de grond raken.

‘Heels dance’ heet de dansvorm die ze doceert, een stijl die verschillende technieken en genres combineert. Haar choreografieën bevatten elementen van moderne, technische dans (maar dan wel ‘slow’ en ‘sensual’), andere docenten verwerken invloeden van burlesque, jazz, voguing of urban. De choreografieën worden vaak in een groep uitgevoerd, maar niet met een partner. De stijl is mainstream geworden dankzij muziekvideo’s als Beyoncé’s ‘Single Ladies’ en Lady Gaga’s ‘Bad Romance’ uit 2008, en ‘Side to Side’, een nummer uit 2016 van Ariana Grande en Nicki Minaj.

Heels dance staat niet op zichzelf. Op dansscholen worden ook andere, tamelijk nieuwe soorten lessen gegeven die de nadruk op vrouwelijkheid en/of sensualiteit leggen. Het lijkt een grote groep aan te spreken: naar bijvoorbeeld ‘feminine dance’ is op TikTok al 36 miljoen keer gezocht. In Nederland is in elke provincie wel een dansschool te vinden waar je een les kunt volgen.

Kimm Dance Center in het Brabantse Geertruidenberg geeft sinds november 2022 ‘feminine 18+’. De Haarlemse dansschool De Vos Dance Studio’s biedt sinds september 2023 lessen ‘feminine adults’ en ‘heels beginner’ aan. Feminine adults draait om choreografieën die de nadruk op „gratie, vloeiendheid en expressie” leggen, heels beginner leert hoe je elegant op hakken kunt lopen en dansen.

Sommige dansscholen, zoals het in 2019 geopende Spirits ’n Roses in Amsterdam, zijn helemaal toegespitst op sensueel bewegen. Zij geven vaak ook les in paaldansen, twerken (het schudden van de billen) of ‘strip dance’. Hoewel de lessen niet één op één met elkaar te vergelijken zijn, komen vaak dezelfde elementen terug: rollen en glijden over de vloer, vloeiende bodyrolls en heupbewegingen.

Dansscholen prijzen de lessen vaak op eenzelfde manier aan. De Utrechtse dansschool Touchée schrijft dat een ‘feminine’-les je „sexy, vrouwelijk, mooi en sterk” doet voelen, de Leidse dansschool Flux Dance stelt dat hun ‘femme vibes’-les zelfverzekerd maakt. „De bewegingen onderstrepen jouw schoonheid en kracht als vrouw.”

Van alle sensuele dansvormen is paaldansen, oorspronkelijk geassocieerd met stripclubs, als eerste mainstream geworden. In de jaren negentig kreeg deze dansvorm een rebranding, en werd paaldansen ook populair als fitness. Vandaag de dag zijn er twee kampen: de dansers die erkennen dat paaldansen ontstaan is onder sekswerkers (en mág hinten naar seks), en de groep die dat liever niet uitdraagt (#NotAStripper is een bekende hashtag binnen dit kamp).

Stripperesthetiek

Nina Poels (27), schrijver en eigenaar van de Brusselse sensuele dansschool Jezebel Studio, deed in 2022 onderzoek voor Universiteit van Gent naar het ‘reclaimen’ van erotische dans in dansscholen.

Poels durft niet te zeggen of het normaliseren van paaldansen de bredere trend heeft aangewakkerd, maar weet wel dat de positieve beeldvorming rondom de stripperesthetiek van de laatste tien jaar een grote impact heeft gehad. Hoge schoenen, de paal, de glam, naaktheid: het zijn allemaal elementen die in sensuele danslessen terugkomen, en door sociale media („waar het esthetisch interessant is”) en pioniers uit de taboesfeer zijn gehaald. „Denk aan de fascinatie voor drag, en artiesten als Cardi B, FKA Twigs of Megan Thee Stallion, die zelf ex-strippers zijn. Of Jennifer Lopez, die tijdens de Superbowl van 2020 paaldanste”, zegt ze. „Dat neemt niet weg dat er nog een negatieve connotatie aan erotische dans hangt, en dansscholen daarom met nieuwe termen als ‘sensual feminine’ zijn gekomen.”

Sensuele danslessen, zegt Poels, breken met een idee dat lang dominant is geweest: dat uitgesproken vrouwelijkheid niet alleen onwenselijk is, maar ook gevaarlijk. „Ieder jong meisje weet: mijn rokje mag niet te kort zijn, want dan loop ik risico op straatintimidatie of erger. Deze trend gaat dus niet alleen over ruimte innemen met je vrouwelijkheid, maar ook het kunnen doen in een veilige ruimte.”

Dat die vrouwen in alle soorten en maten komen, blijkt uit het ledenbestand van The Goddess Room in Rotterdam. Bij de dansschool, in 2021 opgericht door dansdocent Rony Louanne Correa (31), draait het om „connecten met je vrouwelijke energie en sensualiteit”, en biedt lessen als ‘sensual floorwork’ en ‘heels xxxtra’ aan. Het jongste van de vierhonderd leden is 18, het oudste 60. Correa: „Er komen hier zwangere vrouwen die nog op hakken dansen, moslima’s, mensen van de queergemeenschap. Lichaamstypes variëren van maat XXS tot XXL.”

In de dansschool ruik je wierook en er branden kaarsjes. De muren van de wc’s zijn felroze met zebraprint, op de deuren hangen quotes als: ‘You look handsome today’.

‘Het voelt krachtig om jezelf zo sexy in de spiegel te zien. I’m that bitch, denk je dan’Louanne CorreaDansdocent

De vrouwen leren in vier lessen één choreografie, die na een maand wordt vastgelegd op film. „Als de cherry on top, om je eigen groei te kunnen waarnemen. Gewoon, even fucking blij zijn dat we vrouw zijn.” Iedereen geeft zichzelf dan ook „bloot met hun haar en make-up”, vertelt Correa. Ze mogen een outfit kiezen die ze zelf sexy vinden. Vaak komen daar hakken aan te pas: „Omdat je zo letterlijk gelift wordt, je postuur verandert. Het voelt krachtig om jezelf zo in de spiegel te zien. I’m that bitch, denk je dan.” Correa heeft lak aan mensen die dat als ordinair bestempelen. „Ik zie dat als een projectie van je eigen onzekerheden. We doen iets wat in ieder mens zit, maar niet iedereen durft.”

Hoe belangrijk de rol van kleding vaak is binnen sensuele dansvormen wordt ook duidelijk na een bezoek aan studio Spirits ’n Roses. De zes deelnemende vrouwen, variërend van een twintiger tot een vijftiger, druppelen in praktische kleding naar binnen – regenjas, dikke sjaal, crocs. Eén vrouw heeft haar kind mee, dat met een spelletje bij de entree wordt geparkeerd. Eigenaar Nicole Lustolin (39) volgde, nadat haar relatie uit ging, tien jaar geleden haar eerste paaldansles. Later begon ze met doceren, en verdiepte ze zich ook in andere sensuele dansvormen. Lachend zegt ze over de vrouwen die binnenkomen: „Wacht maar tot je hun alterego ziet. Het is dé manier waarop ze loskomen van hun dagelijkse leven.”

In de kleine zaal hangen roze neonletters: ‘Girls, Girls, Girls’ – een verwijzing naar stripclubs. De vrouwen halen korsetten en lipstick uit hun tas. Ze trekken torenhoge stiletto’s aan en strakke body’s, kniekousen of een netpanty. „Veel vrouwen hier hebben kantoorbanen”, zegt een van de deelnemers, „waardoor je totaal niet verbonden bent met je lijf. Wat we hier doen is een fijne tegenhanger.”

Multidimensionaal

Clarice Gargard (35), documentairemaker, oud NRC-columnist en mede-oprichter van journalistiek feministisch platform Lilith Mag, begon vier jaar geleden met paaldansen en twerken omdat ze voor de tweede keer tegen een burn-out aanzat. „De dokter en fysiotherapeut zeiden: je moet bewegen. Uit je hoofd, in je lichaam. Omdat ik fitness saai vind en graag uitgedaagd wil worden, koos ik, ook geïnspireerd door sekswerkers, voor deze dansvormen. Het leek me ook prettig om te laten zien dat je als vrouw multidimensionaal kunt zijn: intellectueel en sensueel.”

Gargard denkt soms nog terug aan het geklungel in het begin. „Het was eng om ondersteboven te hangen, maar ook om zo met mijn lichaam bezig te zijn. Sinds de Verlichting is de focus in het Westen zo op logica en rede komen te liggen, alsof we alleen ons intellect zijn. In realiteit zijn mensen ook emotionele, sensuele wezens, maar hebben we geleerd om dat uit te schakelen.”

Volgens haar doet deze dansvorm iets met vrouwen omdat hij iets biedt wat we in onze „harde, masculiene maatschappij” missen: zachtheid, ruimte voor sensualiteit. „Het is een teken dat vrouwen op zelfontdekking gaan. Een soort sensuele revolutie, waarin je niet minder feministisch bent wanneer je vrouwelijkheid uitdraagt.”

Een andere verklaring voor het ‘empowering’ karakter van sensuele dans zit in de kracht van erotiek. Gargard verwijst naar The Uses of the Erotic: The Erotic as Power, een essay van Audre Lorde uit 1978. Hierin beschrijft de Caraïbisch-Amerikaanse feministische auteur en academicus dat de erotische kant van vrouwen niet alleen wordt onderdrukt, maar ook verkeerd weergegeven. Volgens Lorde worden sensualiteit en seksualiteit vaak door elkaar gebruikt, terwijl sensualiteit helemaal niet seksueel hoeft te zijn. Het draait in bredere zin om dingen die je creatief en levendig doen voelen: iets lekkers eten – of dansen. Wanneer individuen uitvogelen wat voor hen erotisch is, zou dat een enorme kracht opleveren.

Gargard: „Dat klinkt misschien zweverig, maar wanneer je eenmaal in contact staat met je erotische kant, stopt dat niet wanneer je de les uitloopt. Je wandelt op een authentiekere manier door het leven, omdat je een opening hebt geboden aan de dingen die je normaal grotendeels op slot houdt.”

Poels noemt dit ‘auto-erotiek’, waarbij je als het ware de liefde met jezelf bedrijft. Gewoon, jezelf bekijken, en je afvragen: wat vind ík mooi en prikkelend, los van de ideeën die de maatschappij me heeft meegegeven?

Confronterend

Dat dit in het begin confronterend kan zijn, ziet docent Maria Anouk aan hoe vrouwen naar haar lessen komen. Zenuwachtig, soms onzeker. Ze doet daarom altijd even een ‘incheckrondje’ voor een workshop begint: ogen sluiten, eventueel iets kwetsbaars delen, een mentale scan langs elk lichaamsdeel. „Als vrouw moeten we zo vaak voor de man bestaan, al helemaal in sexy dingen. Wat sensualiteit voor onszélf betekent drukken we weg. Daarom doet deze dansles ook iets met vrouwen: omdat je sensualiteit als het ware reclaimt.”

Volgens Nicole Lustolin van Spirits ’n Roses kan de dansbeweging ervoor zorgen dat je minder bevestiging bij de ander zoekt, omdat je op een niet-transactionele manier met sensualiteit in aanraking komt. Al heeft ze ook deelnemers die er nu een intiemere relatie met hun partner op nahouden – „terwijl ze eerst niet eens in hun buurt durfden te douchen”. Maar aan de basis ligt bijna altijd autonomie. Dat bevestigt Gargard: „Het is een verouderd idee dat deze dansen voor de male gaze bestemd zouden zijn. Bovendien: waarom is het traditioneel als je er mooi uit wilt zien, sensueel wilt zijn? Dat als conservatief bestempelen helpt degenen die onze vrijheid willen beperken. Ik vind empowerment een verschrikkelijk modewoord, maar het is wel wat deze dansen voortbrengen.”

‘Als vrouw moeten we zo vaak voor de man bestaan. Wat sensualiteit voor onszélf betekent, drukken we weg’Maria AnoukDansdocent en muzikant

Toch zit er ook een spanningsveld in deze dansbeweging, ziet Maria Anouk. Ze is queer en labelt haar lessen bewust niet als ‘feminine’. „Deze stroming wordt op de markt gezet als: kom als vrouw, voel je sexy. Terwijl ik denk: dit is genderoverstijgend! Dat veel choreografieën een waslijst aan cliché moves bevatten, draagt niet bij aan waar het over zou moeten gaan. Dat sexy zijn voor iedereen iets anders belichaamt. Dat hakken mij een fierce gevoel geven, betekent niet dat dát vrouwelijkheid is.”

Bij The Goddess Room en de dansschool van Poels zijn ook enkele mannen lid. Poels: „Dat is bijzonder, omdat het voor hen misschien nog kwetsbaarder is. Het is vaak de eerste keer dat ze een ruimte betreden die niet helemaal op mannen is ingericht, en waarin zíj moeten meebewegen. De vrouwen kleden zich in de open zaal om, terwijl de mannen het achter het beschutte gedeelte doen. Dat verloopt vanzelf zo.”

Existentiële crisis

Niettemin had Poels laatst, tijdens een paaldansoptreden, een „existentiële crisis”. „Ik dacht: is dit nou reclaimen? Ben ik niet gewoon een sexy plaatje aan het nadoen, bevestigen? Tegelijk zie ik dat het effect van sensueel dansen op mijn leerlingen heel machtig en ontluikend kan zijn. We zijn vrouwenrechten misschien niet op de meest klassieke manier aan het verdedigen, maar wel op een manier die goed voelt en interessant is voor ons.”

De termen sensualiteit en vrouwelijke zijn de laatste jaren ook in zwang binnen spirituele- en coachingskringen. Dat werd duidelijk uit het derde seizoen van B&B Vol Liefde, dat afgelopen zomer werd uitgezonden. Deelnemer Joy van Swieten (26), die op een naar hemzelf genoemde berg een ‘community’ wilde bouwen, en zijn potentiële liefdes hadden het constant over mannelijke versus vrouwelijke energie, waarbij vrouwelijkheid voor ‘zachtheid’ en ‘gevoel’ stond en mannelijkheid voor ‘ondernemend’ en ‘stabiel’. Walter Spangenberg (54), de deelnemer met een tantra-B&B, zei dat hij zich niet aangetrokken voelde tot kandidaat Anne omdat haar mannelijke kant „behoorlijk krachtig” was, terwijl hij juist „een vrouwelijke vrouw” zocht die „sensueel kan zijn”.

Deze ontwikkeling is Lustolin niet ontgaan. „Het is natuurlijk prima als mensen op zoek gaan naar die diepe spirituele link”, zegt ze, „maar bij mij kom je omdat dansen een leuke hobby is.” Ook Poels wil niet dat de lessen „te therapeutisch” worden. „Het mooie van sensuele dans is dat het helend kan werken, als je bijvoorbeeld vervelende seksuele ervaringen hebt gehad, of een slecht zelfbeeld hebt. Maar docenten kunnen losgekomen emoties maar tot op zekere hoogte ondersteunen. Als het te groot wordt, trekken wij een grens: ga naar een psycholoog, adviseren we dan.”

Wat opvalt na afloop van de danslessen heeft weinig met spiritualiteit te maken. De vrouwen blijven hangen om te kletsen, samen foto’s te maken. In tegenstelling tot het individuele karakter van veel andere sportlessen, lijkt iedereen aandacht voor elkaar te hebben.

Als Maria Anouk door een deelnemer met glinsterende ogen toegefluisterd krijgt hoe bijzonder de les was, zegt ze: „Knuffel? Ik ben heel trots op je.”

Delen





Mail de redactie